„Otwarci na Pacjenta. Otwarci dla Pacjenta”
Wirtualna debata ekspercko-systemowa
4 lutego 2021 r.
Informacja prasowa
Nowotwory w Unii Europejskiej i w Polsce
Co 9 sekund rozpoznaje się w Unii Europejskiej nowy przypadek zachorowania na raka.
Każdego roku diagnozę choroby nowotworowej słyszy tu 3,5 mln osób.
Rak jest drugą, po chorobach układu krążenia, najczęstszą przyczyną zgonów w państwach
wspólnoty europejskiej, stając się dramatem pacjentów i ich bliskich. Zachorowalność
i śmiertelność z powodu nowotworów stanowi ogromny ciężar dla systemów opieki
zdrowotnej i społecznej, obciąża budżety rządowe oraz negatywnie wpływa na wydajność oraz
wzrost gospodarki, w tym na zdrowie pracowników w UE.
Koszty opieki onkologicznej ponad dwukrotnie wzrosły w porównaniu do 1995 roku
i wynoszą 103 mld EUR.
Jeśli nie podejmiemy skutecznych działań do 2035 r., liczba przypadków zachorowań może się
podwoić i choroby nowotworowe staną się główną przyczyną śmierci w Unii Europejskiej.
Można jednak uniknąć 40% wszystkich przypadków zachorowań, jeżeli zostaną wdrożone
zalecenia, mające na celu zmniejszenie ryzyka, przedstawione w Europejskim Kodeksie Walki
z Rakiem.
Rak to jedna z wielu chorób niezakaźnych, które mają wspólne czynniki ryzyka,
a to oznacza, że skuteczne jej zapobieganie i kontrolowanie przyniosłoby korzyści większości
obywateli.
Zachorowania na nowotwory mają nie tylko wpływ na los poszczególnych osób, lecz także na
krajowe systemy opieki zdrowotnej i systemy socjalne, budżety państw oraz wydajność
i wzrost gospodarczy, w tym także zdrowie pracowników. Dane wskazują, że pilnie trzeba
podnieść efektywność systemów opieki zdrowotnej i poprawić ich zdolności dostosowawcze
oraz zwiększyć dostępność świadczeń. W szczególności ważne jest wspieranie państw
członkowskich, które najbardziej potrzebują prowadzenia polityki opartej na zgromadzonych
danych, tak by wszyscy obywatele UE mieli dostęp do skutecznej profilaktyki
i opieki onkologicznej.
Onkologia jest jednym z głównych priorytetów Komisji Europejskiej w dziedzinie zdrowia.
4 lutego 2020 r. Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje publiczne w sprawie tego planu,
na konferencji pod hasłem „Europejski Plan Walki z Rakiem – Mierzymy Wyżej” (Europe’s
Beating Cancer Planlet’s Strive For More)
. Europejski Cancer Plan proponuje działania na
każdym kluczowym etapie choroby nowotworowej:
• profilaktyka: zapobieganie nowotworom jest najprostszym i najskuteczniejszym
sposobem zmniejszenia zachorowalności na raka w UE. Środki zapobiegawcze mogą
obejmować lepszy dostęp do zdrowej diety i szczepień; środki ograniczające czynniki
ryzyka środowiskowego, takie jak zanieczyszczenie i narażenie na działanie substancji
chemicznych; badania i zwiększanie świadomości;
• wczesne wykrywanie i diagnoza: środki zwiększające szanse na lepsze wyniki
zdrowotne, za sprawą wczesnej diagnostyki, mogą obejmować poszerzenie zakresu
populacji docelowej, objętej badaniami przesiewowymi w kierunku raka; większe
wykorzystanie rozwiązań cyfrowych i wsparcie techniczne na rzecz państw
członkowskich;
• leczenie i opieka: środki mające na celu poprawę opieki nad chorymi na raka i wyniki
leczenia chorób nowotworowych mogą być przeznaczone na lepszy dostęp do wysokiej
jakości leczenia i korzystanie z nowych terapii; zapewnienie dostępności
i przystępności cenowej podstawowych leków; innowacje i badania naukowe;
• jakość życia: środki zapewniające możliwie najlepszą jakość życia pacjentom chorym
na raka, osobom, które wygrały walkę z rakiem oraz opiekunom mogą obejmować
środki, mające na celu poprawę sytuacji zawodowej; zapobieganie dyskryminacji;
zapewnienie opieki paliatywnej i wymianę najlepszych praktyk.
Polska ma jeden z najwyższych wskaźników zapadalności na nowotwory w Europie
(476.4/100 000). Każdego roku diagnozę tę słyszy 160 tys. Polaków, a ok. 100 tys. umiera
z powodu choroby nowotworowej. Zajmujemy ostatnie miejsce w UE pod względem
wskaźnika przeżywalności. W naszym kraju żyje około 1 mln osób, u których zdiagnozowano
lub wyleczono nowotwór, a prognozy wskazują, że w ciągu najbliższych 5 lat liczba
pacjentów onkologicznych może wzrosnąć o 15%, zaś w perspektywie 10 lat o 28%.
Jeszcze zanim rozpoczęła się epidemia COVID-19 wyniki leczenia nowotworów były w Polsce
gorsze niż w innych krajach UE mimo znaczącej poprawy jaka nastąpiła w ostatnich latach.
Głównym problemem jest późne zgłaszanie się do lekarza: tylko ok 20-30 % nowotworów
jest u nas wykrywanych we wczesnych stadiach. W innych krajach Europy Zachodnie, USA,
Kanadzie i Australii proporcje są odwrotne – tam dotyczy to 80% osób.
Na niesatysfakcjonujące wyniki ma wpływ, poza późną zgłaszalnością niepokojących
objawów, także niedofinansowanie całej służby zdrowia, w tym onkologii oraz fakt, że polski
pacjent ma dostęp tylko do 50% najbardziej skutecznych leków onkologicznych
zarejestrowanych w UE.
Wydatki na ZDROWIE per capita w 2019 ( w EUR):
UE (średnia) 2572
Polska 1511
Czechy 2323
Niemcy 4505
Szwajcaria 5241
Albania 659
Rozwiązania systemowe 2020
Narodowa Strategia Onkologiczna (NSO) to program wieloletni na lata 2020-2030
wprowadzający kompleksowe zmiany w polskiej onkologii. Celem nadrzędnym NSO jest
wzrost odsetka osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej, a także
zwiększenie wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach oraz poprawa jakości życia
w trakcie i po ukończonym leczeniu.
Miniony rok był pierwszym rokiem funkcjonowania NSO, która nakreśliła ponad 90 zadań na
okres kilku lat. Jednym z nich było uchwalenie ustawy o Funduszu Medycznym stanowiącym
wsparcie dla procesu leczenia chorób onkologicznych i chorób rzadkich. W ramach FM
wyodrębniono 4 filary: inwestycyjny, profilaktyczny, lekowy i świadczeń.
2020 r. to także czas, w którym nastąpiły zmiany w funkcjonowaniu Ratunkowego Dostępu
do Technologii Lekowych upraszczające ów dostęp i dające większą decyzyjność klinicystom.
Nowym rozwiązaniem jest wyodrębnienie listy terapii innowacyjnych oraz listy terapii
o wysokiej skuteczności klinicznej.
Jednym z założeń NSO jest to by w najbliższej dekadzie polski pacjent uzyskał dostęp do 90%
nowoczesnych leków zarejestrowanych w UE. Ze względu na specyfikę chorób
nowotworowych, ważne jest by stało się to jak najszybciej!!!
COVID-19. Dług Zdrowotny w onkologii
Z perspektywy pacjentów chorych na nowotwory kontekst pandemii COVID-19 jest olbrzymim
zagrożeniem. Sytuacja epidemiologiczna nie powinna być przesłanką do zahamowania
diagnostyki i procesu leczenia. Każdy pacjent ma prawo do rozpoczęcia i kontynuowania
terapii przeciwnowotworowej. Dotyczy to także pacjentów z podejrzeniem nowotworu – oni również nie powinni pozostać bez opieki. Obecnie najwyższym priorytetem jest zachowanie
bezpieczeństwa i prawidłowości wielospecjalistycznego, radykalnego leczenia chorych na
nowotwory. Organizacje pacjentów informują, że większość centrów onkologii i szpitali
zajmujących się leczeniem onkologicznym ma problemy z prowadzeniem świadczeń
diagnostycznych i leczniczych. Według danych NFZ liczba wykonanych endoskopowych
zabiegów przewodu pokarmowego w lecznictwie zamkniętym we wrześniu 2020 r. wyniosła
ok. 2,5 tys. i zmniejszyła się ponad trzykrotnie w porównaniu z wrześniem 2019 r. (ok. 8,2 tys.).
Liczba badań endoskopowych przewodu pokarmowego (kolonoskopii) w AOS we wrześniu
2020 r. wyniosła ok. 11 tys. i zmniejszyła się ok. dwa i pół razy w porównaniu z wrześniem
2019 r. (ok. 28 tys.).
Tymczasem szybkie rozpoczęcie terapii może spowodować całkowite wyleczenie. W czasie
pandemii należy o tym pamiętać i przekraczać barierę lęku. We wszystkich ośrodkach
onkologicznych stosowany jest ścisły reżim sanitarny. Nie ma więc powodu by obawiać się
wizyty u onkologa!!!
Pamiętajmy, że przez telefon nie zdiagnozuje się nowotworu. Gdy objawy nie ustępują
konieczna jest wizyta u lekarza. Tu liczy się Czas. W przypadku chorób nowotworowych
o Życiu decyduje szybkość interwencji.
Pamiętając o tym, jakie znaczenie ma dla pacjenta onkologicznego dostęp do diagnostyki
i metod leczenia zalecanych przez standardy kliniczne polskich towarzystw naukowych, należy
raz jeszcze podkreślić poprawę w dostępie do nowoczesnych terapii w latach 2018-2020.
Jednocześnie nie może umknąć naszej uwadze fakt, że polscy chorzy onkologiczni czekają na
dostęp refundacyjny do nowych, mogących decydować o ich życiu, terapii.
Rok 2021 ma być w planach Ministerstwa Zdrowia Rokiem Profilaktyki.
Według przeprowadzonej przez WHO symulacji kosztów, inwestycja w promocję zdrowia
i w prewencję w wysokości 11,4 BLN USD przyniosłaby oszczędności w kwocie ok. 100,4 BLN
USD, które można byłoby przeznaczyć na leczenie chorych i każdego roku ocalić życie
3,7 milionów ludzi.
Kontakt: Anna Jasińska – Rzecznik Medycznej Racji Stanu,
tel. +48 734 439 122,
e-mail: jasinska@greencomm.pl
Narodowa Strategia Onkologiczna. Ministerstwo Zdrowia Dostępne: https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowa-strategia-onkologiczna
1 https://ec.europa.eu/health/non_communicable_diseases/cancer_pl
2 https://ec.europa.eu/health/non_communicable_diseases/events/ev_20200204_en
3 https://ec.europa.eu/poland/news/200204_cancer_pl
Patroni medialni:
TVP, Polskie Radio oraz Med express.pl